Uçurumu Aşmak İçin Köprülere Güvenin

2024-05-05T08:40:09+03:00 İran'ın elindeki az zenginleştirilmiş uranyumu (LEU) ülke dışına çıkarmak amacıyla, Brezilya ve Türkiye'nin arabuluculuğunda varılan anlaşma, uygulansa da uygulanmasa da önemli. Çünkü bu, Batı egemenliğinden çıkmakta olan yeni bir dünyanın habercisi. Anglo- Sakson egemenliği henüz kaybolmasa da zayıflıyor. Birleşmiş Mi l letler Güvenlik Konseyi'nden İran'a karşı dördüncü yaptırım paketini çıkarmak için bir anlaşma taslağı oluşturduğunu söyleyen ABD, olumsuz tepki verdi. Oysa geçmiş yaptırımlar başarısız oldu. ABD'nin tepkisi, Ekim ayında Amerikalı diplomatlarca müzakere edilirken kabul edilebilir olan anlaşmanın şimdi neden geçerli olmadığını sorduruyor. Geçen yıl 12 Haziran'da yapılan hileli seçimlerden sonra, İran rejiminin kendi yurttaşlarına uyguladığı şiddet insafsızdı. Ama tecrit ve çatışma sadece İran'daki sertlik yanlılarının işine yarıyor. Bunlar, ABD'nin şer ekseni söylemini kolayca bertaraf ediyor. Sonuç olarak, İran şimdiki parya konumundan ne ölçüde çıkarılabilirse, ülkedeki reformcu güçler için o kadar iyi olur. Reformcular genç ve dünyaya açılmaya can atıyorlar. Türkiye ve Brezilya, yeni bölgesel güçler. Her ikisinin de İran'da genişleyen ekonomik çıkarları ve artan diplomatik hırsları var. Onların işe karışması, yeni bir dünya düzeninin lideri rolünü oynamayı seven İran'ın hoşuna gitti. İran'ın yapmacık tavırları Batıyı sinirlendirse de, esas amaç elde edildiği sürece bunun çok önemi yok. Yani, İran'ın Natanz tesislerinde yüzde 3,5 oranında zenginleştirdiği uranyumu ülke dışına çıkarmak ve diyalog için soluklanacak bir alan yaratmak. Anlaşma, ABD'nin geçen sonbaharda sonuca bağladığı bir uzlaşmaya çok benziyor. Aradaki tek önemli fark, İran'ın elinde artık daha fazla LEU olması. Bu yüzden, mevcut stokun yarısından fazlasını oluştursa da, Türkiye'ye götürülecek bin 200 kiloluk uranyum daha küçük bir orana denk geliyor. Bunun çok da önemli olduğunu düşünmüyorum. Çünkü İran anlaşmaya uyduğu takdirde, uluslararası toplumla işbirliği yapma isteğini gösterecek. Ayrıca bomba yapımında kullanılan yüksek düzeyde zenginleştirilmiş uranyumu üretmek için gereken LEU'nun çoğunu dışarı gönderecek. İran'ın geçmişteki hilelerini ve gerilimi tırmandırma politikasını düşününce, ihtiyatlı olmakta fayda var. Ancak Batının ilk tepkisindeki kuşkuculuğun altında, Brezilya Devlet Başkanı Lula da Silva ile Türkiye Başbakanı Recep Tayyip Erdoğan'ın çabalarına yönelik bir küçümseme seziyorum. Bu yanlış. Çünkü İran, Türkiye ve Brezilya ile olan ilişkilerine çok önem veriyor. Hemen sözünden dönerek bu iki lideri gülünç duruma düşürmek istemez. Başkan Obama hassas bir karar vermek zorunda. Her zaman İran'la uzlaşmadan yana oldu. Haklı olarak, ABD-İran ilişkilerindeki 31 yıllık kördüğümün çok uzadığını ve zarar verici olduğunu görüyor. Ancak milletvekillerinin Tahran'a karşı "ezici" ve "felç edici" yaptırımlar çıkarmaya ant içtiği ABD Kongresi'nde öfke dorukta. ABD, BM Güvenlik Konseyi'nde dördüncü yaptırım paketine yönelik uzlaşma sağlamak amacıyla kapsamlı bir lobi faaliyeti yürüttü. ABD, Güvenlik Konseyi'nin veto yetkisine sahip 5 daimi üyesinden İngiltere, Fransa, Rusya ve Çin'e ek olarak, ayrıca Almanya'nın desteğini almaya çalıştı. Obama yönetimi, İran'ın LEU'yu ülke dışına gönderme yönündeki istekliliğini, baskıların işe yaradığına dair bir işaret olarak almak yerine, sertlik yanlısı bir tavır alıyor. Aynısı Bush döneminde de denendi ama sonuç vermedi. İran yaptırımlara alıştığını gösterdi. Obama İran'ın tavrını değiştiremezse, şu soruyla karşı karşıya gelecek: Şimdi ne yapacağız? Obama Amerika'nın üçüncü bir Müslüman ülkeyle savaşamayacağının farkında. Bu yüzden, Brezilya ve Türkiye'nin sağladığı anlaşma denemeye değer. Obama geçen yıl BM'de, ABD'nin tek taraflı politikalardan vazgeçtiğini, ancak diğer ülkelerin de sorumluluk alması gerektiğini söyledi. Obama, "ABD'yi tek başına hareket etmekle suçlayanlar, artık kenarda durup ondan dünyanın sorunlarını çözmesini isteyemez. Hep birlikte, eski anlaşmazlıkları giderecek yeni ittifaklar oluşturmalıyız. Değişik dini inançlar arasında, batı ve doğu, siyah, beyaz veya esmer tenli insanlar arasındaki ittifaklar" demişti. Eski anlaşmazlıkları giderecek yeni ittifaklar mı demiştiniz? Bence Türkiye ve Brezilya'nın, ABD-İran arasındaki kopukluğu gidermek için işbirliği yapması buna örnek. ABD-İran ilişkilerinin gelişmesi, Ortadoğu'daki barış olasılığını ve küresel güvenliği güçlendirir.

Uçurumu Aşmak İçin Köprülere Güvenin - New York Times Haberleri - 05/05 08:40

Kilyos’ta dalgalara kapılan genç kız boğuldu - Yaşam Haberleri

Latest Articles

Other Articles